De Zapatistas zijn een progressieve en democratische beweging van voornamelijk inheemse bewoners en hun gemeenschappen in het straatarme Chiapas, Mexico. Samen hebben ze een vrije, democratische en rechtvaardige samenleving opgebouwd, met gratis onderwijs en gezondheidszorg. De economie bestaat uit vrije bedrijven. Voor de export produceren ze heerlijke, op traditionele en natuurvriendelijke wijze geproduceerde koffie.
(Er valt heel veel te zeggen over de Zapatistas. Lees hieronder een korte samenvatting. Wil je meer informatie en bronnen om verder op onderzoek te gaan? Lees dan dit stuk. Update mei 2024: de informatie hier is deels verouderd, lees dit stuk.)
De Zapatistas zijn een progressieve, direct-democratische beweging van voornamelijk oorspronkelijke bewoners van Mexico en hun gemeenschappen. Zij kwamen op 1 januari 1994 in opstand in de zeer arme staat Chiapas in het zuiden van het land. Sindsdien hebben ze met 360.000 mensen een vrije, democratische en rechtvaardige samenleving weten te op te bouwen. In augustus 2019 kondigden ze bovendien aan dat hun beweging flink was gegroeid, waardoor ze nu in staat waren hun autonome gebied uit te breiden. Het politieke systeem van de Zapatistas is een confederatie van participatieve democratieën. Sinds de opstand is er gratis en goed onderwijs en gezondheidszorg in het gebied. Er zijn honderden scholen, twee nieuwe ziekenhuizen en 18 gezondheidsklinieken opgericht. Vrouwen hebben gelijke rechten veroverd. In de woorden van Lucia in de Volkskrant, inwoonster van een Zapatista-gebied wiens opa nog werd geboren als slaaf op een koffieplantage:
“We hebben een stem gekregen. In andere dorpen in Chiapas worden meisjes nog steeds door hun vaders verkocht.”
De economie bestaat uit vrije bedrijven: democratische werkerscoöperatieven, familieboerderijen en gemeenschappelijke winkels. Het land is in gezamenlijk bezit, zoals vroeger (onder andere politieke verhoudingen) ook hier gebruikelijk was. Natuurlijk is men niet opeens zo rijk als in Nederland. Maar als gevolg van het economische en politieke systeem is er wel enorme vooruitgang geboekt. Zo zijn de gewelds- en ondervoedingscijfers in de Zapatista-gebieden veel lager dan in andere soortgelijke gebieden. In de woorden van een inwoner zelf:
“We zijn nog steeds arm. Maar we hebben onze waardigheid herwonnen, de grootste rijkdom die een mens kan bezitten.”
Er is vooral sprake van zelfvoorziendende productie van voedsel en kleding. Daarnaast wordt er op traditionele en natuurvriendelijke wijze koffie geproduceerd, deels voor de export. De Zapatistas gebruiken geen pesticiden en kunstmest. Vanuit hun inheemse achtergrond hebben ze een traditioneel overgeleverd goed begrip van milieu en natuur. Naast hun duurzame methoden onderscheiden ze zich ook bewust van andere boeren door hun besluitvormingsproces. Binnen de koffiecoöperatieven worden beslissingen zo veel mogelijk genomen via een algemene vergadering van iedereen die er werkt. Voor overige beslissingen en administratieve taken worden enkele leden van het coöperatief voor twee jaar verkozen. Vervolgens zijn andere leden aan de beurt. De opbrengst wordt verdeeld onder de boer(inn)en, de coöperatie en de beweging als geheel. Via de coöperatie kunnen ze gezamenlijk aankopen doen en bouwwerkzaamheden starten. En door subsidie aan de zapatista-regeringsorganen wordt het voor hen mogelijk onder andere gratis onderwijs en zorg te organiseren, waar ook de boer(inn)en zelf weer van profiteren.
Steun de sociale projecten, de duurzame landbouw en de unieke vorm van democratisch zelfbestuur van de zapatistas. En geniet van hun (h)eerlijke koffie! Kies hier uit zeven verschillende soorten.